Op 4 juli 2024 kwamen meer dan honderd mensen uit verschillende maatschappelijke domeinen samen in Utrecht voor de werkconferentie Wij sluiten niemand uit. Met de conferentie wil het ASKV, in samenwerking met stichting LOS, INLIA en OKIA, de netwerken van verschillende maatschappelijke domeinen versterken en in gesprek met professionals over het narratief en de argumenten die we kunnen inzetten om de rechten van mensen zonder verblijfsvergunning in onze samenleving te waarborgen. Op 10 december staat een vervolg gepland voor de domeinen gezondheid en onderwijs.
Tijdens de conferentie werd er in verschillende workshops dieper ingegaan op de toegang van mensen zonder verblijfsvergunning tot vijf maatschappelijke domeinen: gezondheid, onderwijs en jeugd, onderdak, veiligheid en arbeid. Dit deden we samen met professionals, zoals hoogleraren, ambtenaren, artsen en medewerkers van diverse maatschappelijke organisaties. Juist nu de basisrechten van mensen onder druk staan, is het belangrijker dan ooit om de samenwerking met elkaar op te zoeken.
De workshops in het kort
Gezondheid
Tijdens de workshop gezondheid werden de verschillende barrières voor toegang tot zorg voor mensen zonder verblijfsvergunning besproken op zowel individueel als overheidsniveau. De aanwezigen willen een brede coalitie smeden binnen de zorg om het recht op gezondheidszorg te waarborgen en beter te onderbouwen. Met de boodschap dat toegang tot zorg voor iedereen geldt en iets is van alle tijden onderbouwd met juridische, ethische en economische argumenten.
De aanwezigen gaan aan de slag met een document, speciaal voor mensen zonder verblijfsvergunning, met daarin een overzicht van de rechten die zij hebben. Ook volgt er op dit thema een vervolgbijeenkomst op 10 december (zie hieronder voor meer informatie).
Onderwijs en jeugd
Tijdens de workshop over onderwijs en jeugd ging het gesprek over twee groepen: nieuwkomers en dreamers. Allereerst werden de kansen en risico’s besproken, bijvoorbeeld de rol die gemeenten en onderwijsinstellingen kunnen spelen door zich uit te spreken voor initiatieven zoals het Amsterdamse convenant en individuele jongeren. Risico’s zijn de (on)veiligheden die jongeren kunnen ervaren op school en desinformatie over de mogelijkheden die zij hebben.
Het tweede deel van de workshop ging over de toekomst en het gezamenlijke verhaal. Zo is er de wens om het convenant uit te breiden en willen aanwezigen actief de samenwerking opzoeken met lokale bestuurder op onderwijs en kennisdeling over dit thema bevorderen. Hiervoor moet de economische en maatschappelijke waarde van deze jongeren in het narratief benadrukt blijven worden.
Onderdak
Tijdens de workshop onderdak werden vier thema’s besproken door vier professionals uit het veld. Aan bod komt wat we kunnen verwachten als de rijksfinanciering voor de LVV stopt: linkse gemeenten willen bijspringen met een extra bijdrage, voor andere gemeenten zijn er fondsen die kunnen ondersteunen en BBB initiatieven.
Daarnaast gaat het over de juridische procedures die haalbaar zijn op dit thema en gaan deelnemers in gesprek over de risico’s voor mensen zonder verblijfsvergunning bij het huren van een woning, zoals uitbuiting en/of uitzetting. De vervolgvraag is hoe we deze groep hiervoor kunnen beschermen.
Veiligheid en rechtsbescherming
Tijdens de workshop veiligheid en rechtsbescherming werd er gesproken over twee thema’s: veilig aangifte doen en lokaal en internationaal beleid. Een medewerker van de politie onderschrijft het belang dat juist kwetsbare mensen veilig aangifte moeten kunnen doen, waaronder mensen zonder verblijfsvergunning. Hoewel dit is ingebed in de richtlijnen van de politie, hangt de waarborging hiervoor nog te veel af van individuen.
Strafbaarstelling illegaliteit was initieel de aanleiding van de werkconferentie, maar staat niet in het hoofdlijnenakkoord. Wel heeft het kabinet plannen om het niet meewerken aan uitzetting strafbaar te maken. Als oplossing hiervoor zien aanwezigen het vormen van bondgenootschappen met gemeenten en het voeren van juridische procedures tegen de overheid. Daarbij moeten we kiezen voor een narratief met een gezamenlijk belang.
Arbeid
Tijdens de workshop arbeid ging het gesprek over de invloed van beleid omtrent arbeid en migratie op de kwetsbaarheid van mensen zonder verblijfsvergunning. Medewerkers van FNV vertellen over hoe zij zich inzetten voor de erkenning van huishoudelijk werk als regulier werk door meer bewustwording en samenwerking met werkgevers en andere organisaties. Ook komen de moeilijke omstandigheden van mensen zonder verblijfsvergunning in de Braziliaanse gemeenschap aan bod, waaronder de toegang tot een bankrekening.
Daarna ging het gesprek over de problemen die voortvloeien uit de dubbele pet van de Arbeidsinspectie. Zij controleren zowel arbeidsomstandigheden als migratiestatus, waardoor mensen zonder verblijfsvergunning moeilijk misstanden kunnen melden. Als ideeën komen het versterken van de focus op fatsoenlijk werk ongeacht migratiestatus en een voorstel voor een Broodfonds en/of Boetefonds om betrokkenen te ondersteunen voorbij.
Werk aan de winkel
De rode draad van de werkconferentie is helder: samenwerken is belangrijker dan ooit. Niet alleen binnen het werkveld, maar ook juist erbuiten, zowel binnen als tussen verschillende maatschappelijke domeinen. Het verdiepen en verbreden van de samenwerking en een vervolgbijeenkomst is noodzakelijk om tot concrete acties te komen. Als ASKV zijn we blij om te zien dat er vanuit alle hoeken van de samenleving mensen zijn die de mensenrechten voor iedereen in Nederland willen waarborgen.
Een vervolg op 10 december
Op 10 december, de Dag van de Mensenrechten, willen we twee bijeenkomsten organiseren. Een bijeenkomst over het recht op gezondheidszorg voor mensen die in de zorg werken en een bijeenkomst over het recht op onderwijs voor mensen die werkzaam zijn in het onderwijs.
Werk je in de zorg of in het onderwijs en ben je geïnteresseerd? Volg ons dan op social media en/of via onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven of stuur een mail naar petra@askv.nl.