Op 10 december, de Dag van de Rechten van de Mens, organiseerden Lampion, de Nederlandse Straatdoktersgroep en ASKV een symposium over het recht op gezondheid en toegankelijke zorg. Meer dan 100 mensen verzamelden zich in het centrum van Amsterdam, bij SPUI25, om inspiratie op te doen, te discussiëren en te netwerken. Centraal stond de vraag: hoe kunnen we garanderen dat onze zorg voor iedereen toegankelijk en van goede kwaliteit is, ook voor mensen zonder verblijfsvergunning, de ongedocumenteerden?
Nadat iedereen een plekje had gevonden in de uitpuilende zaal, werd het symposium geopend door Musa, een cliënt van ASKV. Musa vertelde hoe hij zijn land van herkomst ontvluchtte en in Nederland terechtkwam. Een zachte landing was het niet. Toen Musa in Nederland arriveerde, volgden al snel een reeks verhoren en voortdurende verhuizingen. Zijn gezondheid ging achteruit, en hij ontdekte dat hij in Utrecht niet de zorg kon krijgen die hij nodig had. Uiteindelijk besloot hij naar Amsterdam te verhuizen, waar hij dankzij de hulp van onder andere ARQ-45 zijn leven weer op de rails kreeg. “Amsterdam was the place where I got myself back,” vertelde Musa.
Helaas is deze hulp niet vanzelfsprekend voor iedereen. Moussa had een goede vriend die zich in een vergelijkbare situatie bevond en eveneens slechte toegang had tot zorg. Deze vriend overleed uiteindelijk. “Ik ben niet slimmer of sterker dan hij,” zei Moussa. “Ik heb gewoon geluk gehad.”
Ongedocumenteerden in Nederland
Het aangrijpende verhaal van Musa laat gelijk de urgentie van dit symposium zien. Recht op zorg moet voor iedereen toegankelijk zijn. Nadat de woorden van Musa waren ingedaald, ging het woord naar Maria van den Muijsenbergh, huisarts en emeritus hoogleraar aan de Radboud Universiteit. Zij schetste een beeld van de groep ongedocumenteerden in Nederland. Naar schatting leven er 50.000 tot 100.000 ongedocumenteerden in ons land. Deze groep is zeer divers en omvat mensen met uiteenlopende migratieredenen en leefomstandigheden. Toch hebben zij allemaal te maken met dezelfde uitdagingen: geen recht op verblijf betekent geen toegang tot sociale voorzieningen. Hoewel medisch noodzakelijke zorg is vastgelegd in de Koppelingswet van 1998, is de praktijk vaak weerbarstig.
Barrières naar Zorg
Tijdens het symposium werd uitgebreid stilgestaan bij de obstakels waarmee ongedocumenteerden te maken hebben zoals onzekerheid en trauma, onbekendheid met rechten, administratieve obstakels en communicatieproblemen.
Maar hoe zorgen we ervoor dat deze barrières worden weggenomen en zorg toegankelijk wordt voor iedereen? Hierover gingen zorgverleners, beleidsmakers en vertegenwoordigers van medische koepels in gesprek in een panel. Deelnemers in de zaal werden gevraagd waar volgens hen de meeste prioriteit ligt en vervolgens werd er in het panel besproken hoe deze prioriteiten vormgegeven moeten worden. De prioriteiten die zijn vastgesteld waren:
Voorlichting: Zorgprofessionals en ongedocumenteerden beter informeren over de mogelijkheden die er zijn.
Versterking van netwerken en lobby: Samenwerking tussen zorginstellingen, beleidsmakers en maatschappelijke organisaties intensiveren.
Aandacht voor mentale gezondheid: Trauma’s en chronische stress verdienen specifieke aandacht.
Registratie en monitoring: Zorggebruik en -uitkomsten beter vastleggen om beleid te onderbouwen.
Een Belangrijke Mijlpaal
Een hoogtepunt van de dag was de presentatie van de intentieverklaring “Recht op Zorg”. Dit document is inmiddels ondertekend door diverse medische koepels, waaronder KNMG en Dokters van de Wereld Nederland. Het markeert het begin van een brede beweging om zorg toegankelijk te maken voor iedereen. Na de presentatie hebben meerdere organisaties de intentieverklaring getekend. Geïnteresseerden die willen tekenen of vragen hebben, kunnen contact opnemen met Lampion Netwerk.
De dag werd afgesloten met een lunch, waarbij nog lang werd nagepraat. De massale opkomst onderstreepte hoe belangrijk dit onderwerp is en toonde de bereidheid om samen veranderingen te realiseren. Zorg is een mensenrecht, en mensenrechten gelden voor iedereen!
