1. Wat doet het ASKV?
Voor afgewezen asielzoekers en andere geïllegaliseerde migranten (“ongedocumenteerden” of “uitgeprocedeerden”) die niet terug kunnen of durven keren bestaan in Nederland nauwelijks voorzieningen, en hun bestaan in de marge maakt hen kwetsbaar voor uitbuiting of misbruik. Het ASKV steunt deze doelgroep al ruim 30 jaar en toont al jaren aan dat – met behulp van zorgvuldige dossieranalyse en contacten met betrokken advocaten – verrassend veel mogelijk is in de zaken van zogenaamde “uitgeprocedeerden”. Onze hulpverlening maakt een eind aan een precair bestaan in de illegaliteit en stelt mensen in staat te werken aan hun toekomst.
2. Wat doet het ASKV rond participatie?
Om ongedocumenteerden de mogelijkheid te geven te werken aan hun toekomst biedt het Project Activiteiten Ongedocumenteerden (PAO) sinds eind 2015 een combinatie van praktijkleertrajecten en cursussen aan. Daarnaast kunnen ongedocumenteerden sinds kort zelf activiteiten en evenementen organiseren, in de buurt waar zij wonen, samen met andere buurtbewoners en team-PAO.
Dit is geen vervanging van het reguliere onderwijssysteem, maar een vorm van noodhulp aan mensen die om verschillende redenen niet terug kunnen of durven naar het land van herkomst. Door middel van activiteiten, zelforganisatie en persoonlijke ontwikkeling hopen we te komen tot een duurzame en toekomstgerichte oplossing voor iedere deelnemer.
Het PAO onderscheidt zich in Nederland door het structurele aanbod van praktijkleertrajecten en aansluitende cursussen te koppelen aan ervaren docenten, landelijke lobby en onderzoek, juridische en maatschappelijke begeleiding. Iedereen die zich meldt bij het ASKV, een partnerorganisatie, of het PAO specifiek, krijgt een traject op maat aangeboden.
3. Waarom biedt het ASKV participatie activiteiten?
Het ASKV gaat uit van de gedachte dat niemand het recht op onderwijs mag worden ontzegd. Het is een basisrecht waar ieder mens toegang toe zou moeten hebben. Omdat ongedocumenteerden worden uitgesloten van sociaaleconomische rechten en vaak niet toegelaten worden tot het reguliere onderwijssysteem, kunnen zij niet legaal in hun eigen onderhoud voorzien en zich niet verder ontwikkelen of bekwamen. Een gevolg hiervan is dat het leven daadwerkelijk stilstaat. Zo verliezen mensen kostbare jaren, vaak juist in de leeftijdsfase waarin zij hun leven zouden moeten opbouwen.
Hierdoor hebben mensen niets te doen, met vaak negatieve gevolgen op de geestelijke en fysieke gezondheid. Vaak zijn mensen ook door het verblijf in het AZC en ook in de BBB-opvang gehospitaliseerd, angstig en passief geworden. Deze klachten, veelal gepaard met een posttraumatische stressstoornis of depressie, verminderen het persoonlijk welzijn, de zelfredzaamheid, en het vermogen om toekomstgerichte keuzes te maken:
“Psychiatrische klachten hinderen mensen om duidelijke keuzes te maken over het vervolg, of dat nu een herhaalde asielaanvraag is, terugkeer, de keuze voor illegaal verblijf of doormigratie”
Rembrant Aarts, psychiater bij Equator Foundation
Het ASKV begeleidt mensen om te komen tot een duurzame oplossing; legaal verblijf in Nederland of, als dat niet mogelijk is, in een ander land of terugkeer naar het land van herkomst. Deze trajecten kunnen moeizaam zijn en lang duren. Actieve medewerking van ongedocumenteerden zelf is van groot belang en ook vereist.
Meer participatie helpt hen vooruit, versterkt het zelfvertrouwen, houdt hen gezond en laat hen een positieve bijdrage leveren aan de samenleving. Mensen die actiever en fitter zijn kunnen ook beter kunnen nadenken over hun toekomst, of dat nu in Nederland is, in het land van herkomst of in een ander land.
4. Waaruit bestaat het PAO-cursusaanbod en waarom is hiervoor gekozen?
Voor de start van het project hebben wij onderzocht waar behoefte aan activiteiten van lag. Omdat er vanuit ongedocumenteerden zelf veel vraag was naar praktische- en ondernemerschapsvaardigheden zijn wij van start gegaan met praktijkleertrajecten, zoals fietsen maken, meubel maken (houtbewerking), kleding maken, kappersvaardigheden, ICT (webdesign en programmeren) en lassen.
Gedurende het project hebben wij ons cursusaanbod uitgebreid, aan de hand van vragen van deelnemers en het aanbod van locaties of docenten. Zo bieden we ook een cursus ondernemerschap en psychosociale ondersteuning en zijn we recentelijk begonnen met vloggen en moes tuinieren. De behoefte aan deze trajecten blijkt nog steeds groot; er zijn voortdurend wachtlijsten.
Naast de behoefte van de doelgroep vinden wij het ook van belang dat de vaardigheden die worden opgedaan tijdens deze trajecten overal ter wereld kunnen worden ingezet. Wij hopen daarom dat het PAO bijdraagt aan het realiseren van een duurzame toekomst, waar dan ook ter wereld.
Meer informatie over onze activiteiten.
5. Wat zijn de resultaten?
Drie jaar na de start van het project hebben we een impactstudie uitgevoerd naar de effecten van het PAO, onder regie van onderzoeks- en adviesbureau MAD Impact. Uit dit onderzoek blijkt dat het project buitengewoon belangrijk is geweest voor de deelnemers en goed aansluit bij de noden die leven binnen de doelgroep. De praktijkleertrajecten en cursussen bieden structuur en houvast in een onzeker en stressvol bestaan. Het PAO-cursusaanbod zorgt ervoor dat mensen kunnen nadenken over – en werken aan – hun toekomstperspectief.
Tussen eind 2015 en eind 2019 heeft het PAO 57 cursussen en 54 praktijkleertrajecten geboden, met een gemiddelde van 8 deelnemers per cursus en praktijkleertraject.
6. Wat wil het ASKV bereiken?
Er is weinig informatie beschikbaar over het leven van ongedocumenteerden en hun stem wordt nauwelijks gehoord. Het ASKV vindt dat iedereen die in Amsterdam en in Nederland verblijft moet kunnen deelnemen aan de maatschappij.
Naast het bestaande PAO-cursusaanbod proberen wij ongedocumenteerden in contact te brengen met buurtbewoners en buurtinitiatieven die hiervoor open staan. De activiteiten of cursussen die ongedocumenteerden zelf organiseren bij een buurthuis zijn open en toegankelijk voor iedereen: ongedocumenteerde en gedocumenteerde buurtbewoners, statushouders, jongeren en ouderen. Iedereen mag helpen organiseren en iedereen mag meedoen.
Met dit project hoopt het ASKV ongedocumenteerden te ondersteunen bij het (weder)krijgen van grip op eigen leven en toekomst en hen een stem en een gezicht te geven. Door ongedocumenteerden in contact te brengen met de buurt waar zij wonen en door online informatie te delen hopen wij een positief geluid te laten horen en negatieve beeldvorming tegen te gaan.