Na precies drie jaar ‘Project Activiteiten Ongedocumenteerden’ (PAO) bij het ASKV/Steunpunt Vluchtelingen presenteren wij graag onze impactrapportage (lees hier de rapportage).
Deze studie is uitgevoerd tussen maart en oktober 2018 onder regie van onderzoek- en adviesbureau MAD impact en in samenwerking met het ASKV, met als doel de effecten van het PAO voor de deelnemers in beeld te brengen.
Wij zijn eind 2015 met het PAO begonnen met als doel de toekomstmogelijkheden voor onze doelgroep in en om Amsterdam te vergroten. Vanwege het verbod op onderwijs (voor 18+ers) en werk voor mensen zonder verblijfsrecht komt het leven stil te staan voor deze groep. Zij komen niet in het reguliere onderwijs, mogen niet werken, stage lopen of vrijwilligerswerk doen. Het doel van het PAO is daarom tweeledig. Aan de ene kant bieden we zelf praktijkleertrajecten en cursussen, zodat mensen weer grip op het dagelijks leven en de toekomst krijgen. En aan de andere kant onderzoeken we de mogelijkheden om toegang tot onderwijs en werk te realiseren.
Een belangrijke conclusie van de impactstudie staat op de voorkant van het boekje: het PAO biedt hoop. Vanuit de situatie dat mensen vast zijn komen te zitten in Nederland omdat zij niet terug kunnen of durven keren, biedt het PAO hoop op een menswaardig bestaan. Door weer bezig te zijn wordt de stress verlicht van het wachten en nietsdoen. Het zorgt ervoor dat mensen weer bezig kunnen gaan met hun toekomst. Voor de deelnemers die uiteindelijk een verblijfsvergunning ontvangen geldt vaak dat het PAO de mogelijkheid tot participatie in de Nederlandse samenleving heeft vergroot.
Maar wat niet vergeten moet worden is dat de cursussen en trajecten uiteindelijk niets veranderen aan het gegeven dat ongedocumenteerde mensen niet door kunnen stromen naar werk en vaak ook niet naar regulier onderwijs vanwege nationale wet- en regelgeving. Vanuit deelnemers komt vaak de vraag: en wat nu? Na een jaar houdt onze begeleiding meestal op, terwijl mensen hier vaak al twee jaar zijn en ook nog wel langer zonder documenten zullen blijven. We kunnen helaas niet langer begeleiding bieden vanwege beperkte capaciteit en omdat we ook andere deelnemers graag mee laten doen aan de trajecten. Omdat de cursus stopt zonder uitzicht op een vervolg, ofwel in de vorm van werk ofwel in de vorm van onderwijs, is het moeilijk voor mensen om actief te blijven. Zonder terug te kunnen of durven keren staat het leven weer stil. Het PAO is een tijdelijke oplossing voor een structureel probleem.
De aanbevelingen van de studie zijn: zorg voor langere begeleidingstrajecten, zorg dat praktijkleertrajecten standaard gekoppeld worden aan ondersteunende cursussen, creëer toegang tot het reguliere systeem van onderwijsinstellingen en maak het mogelijk om (vrijwilligers)werk en stage te doen. Op basis van de aanbevelingen in het rapport zullen wij het PAO in 2019 voortzetten. Wij zetten in op het versterken van het sociale netwerk van deelnemers in de stad, op begeleiding naar regulier onderwijs en het opzetten van een expertise- en lobbycentrum rondom het recht op onderwijs en werk. Ook zullen wij praktijkleertrajecten en cursussen blijven bieden. Zo hopen wij steeds weer een stukje dichterbij te komen op een menswaardig bestaan en duurzame toekomst voor iedere deelnemer.