Anna* (21) en Katja* (12) kwamen als kinderen naar Nederland, op de vlucht voor de oorlog in Oekraïne. Ze groeiden op in gezinslocaties en kennen geen ander leven dan dat van onzekerheid en angst. “We vragen niet veel, alleen dat we gehoord worden.”
“We zijn twee zussen uit Oekraïne en ons leven veranderde voorgoed in mei 2014, toen de oorlog in onze stad begon,” vertelt Anna. “Twee jaar bleven we in Oekraïne, in de hoop dat het snel voorbij zou zijn. Maar de realiteit was anders.” Uiteindelijk kwamen ze in Nederland terecht, waar ze in een gezinslocatie belandden (gezinslocaties zijn op vertrek gerichte, vrijheidsbeperkende locaties met sobere voorzieningen. Hierdoor worden de ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen vaak beperkt). Anna was elf, Katja slechts twee jaar oud. Sindsdien werd het begrip ‘thuis’ iets uit vervagende herinneringen.
“Ik weet nog hoe het voelde om een thuis te hebben,” zegt Anna. “Ik had balletlessen en droomde ervan op het podium te staan. Maar dat alles verdween in één klap. Nu voelt niets meer als thuis. Leegte is mijn dagelijkse metgezel.” Voor Katja, die te jong was om haar thuisland te herinneren, is de gezinslocatie het enige wat ze kent. “Nederland is haar thuis geworden, maar ze heeft hier geen stabiliteit en geen mogelijkheid om een echt kind te zijn,” vertelt Anna. “Ze droomt van haar eigen kamer, hoe klein ook, en van een hond. Maar wat voor andere kinderen vanzelfsprekend is, is voor haar een onbereikbare wens.”
Hun dagen worden beheerst door onzekerheid. “We wonen in een gezinslocatie, maar dat is geen leven, het is gewoon bestaan,” zegt Anna. “Elke dag wachten we af wat er met ons gaat gebeuren. We hebben gezien hoe de justitie vroeg in de ochtend onze buren meenam, zonder hen de kans te geven om afscheid te nemen. Die angst achtervolgt ons nog steeds. Vooral ’s ochtends, als we het geluid van auto’s horen die de gezinslocatie binnenrijden. We vrezen dat het ooit onze beurt zal zijn, en dan verliezen we weer alles.”
Bron van bezorgdheid
Sommige momenten zijn extra zwaar. “In de zomer van 2024 werd de beste vriendin van mijn zus gedeporteerd,” zegt Anna. “We hadden acht jaar in hetzelfde kamp gewoond, en toen ze weggingen, leek het alsof ze een deel van ons leven meenamen.” De angst om opnieuw gescheiden te worden, laat hen nooit los. “Wij, kinderen van de oorlog, weten niet hoe het is om zonder angst en pijn te leven.”
Zelfs iets eenvoudigs als post brengt stress met zich mee. “Wanneer we brieven van DT&V (Dienst Terugkeer en Vertrek) ontvangen, krijgen we paniekaanvallen,” vertelt Anna. “We zijn bang dat we alles verliezen wat we nog hebben. De post is voor ons geen normaal iets meer, maar het is een bron van bezorgdheid geworden.”
Het verschil met andere kinderen is groot. “Wanneer klasgenoten vertellen over hun vakanties en familiebijeenkomsten, zwijgen wij,” zegt Anna. “We hebben niets te zeggen. We hebben geen huis, geen recht om de wereld te verkennen zonder grenzen, geen zorgeloze kindertijd om over te vertellen. Alles wat we hebben, is de hoop dat we ooit zullen kunnen leven in plaats van alleen te bestaan.”
De situatie van de zussen is complex. Omdat zij in 2014 vluchtten, vallen ze niet onder de standaardvoorwaarden voor Oekraïners die tijdelijke bescherming kregen in 2022. “Daardoor hebben we andere rechten en mogelijkheden dan anderen die als tijdelijk ontheemden zijn erkend,” legt Anna uit. “We bevinden ons in een unieke positie.”
Toch blijven de zussen hoop houden. “We vragen niet veel, we willen alleen dat we gehoord worden”, zegt Anna. “Dat de kinderlijke roep uit de gezinslocaties niet onopgemerkt blijft. Onze kinderogen hebben te veel gezien – dingen die zelfs volwassenen niet altijd aankunnen. Meer dan alles willen we gewoon een plek die we thuis kunnen noemen
Wij eisen dat ze blijven
Dit verhaal van Anna en Katja staat niet op zichzelf. In Nederland leven honderden gewortelde kinderen. Kinderen die hier zijn geboren en/of getogen, maar elke dag in de angst leven om uitgezet te worden.
Dit moet stoppen! Ze zijn hier en ze blijven hier. Daarom hebben ASKV, STIL Utrecht, Childsupporto en Ben & Jerry’s de handen ineengeslagen om in actie te komen, want wij eisen dat ze blijven! En jij kan helpen! Teken de petitie en spreek je uit voor een kindvriendelijk asielbeleid. Hoe meer handtekeningen we verzamelen, des te groter de druk op de politiek. Dus steun de petitie en laat je stem horen!
*De namen van Anna en Katja zijn uit veiligheidsoverwegingen gefingeerd. Dit is ook de overweging geweest bij de afbeelding die gebruikt is. Dit is een stockafbeelding en zijn dus niet de zussen.
