Ik ben een gelukkig man en geniet van het leven,” vertelt de goedlachse Ali met een glimlach van oor tot oor. Negatieve energie, daar houdt de 46-jarige Sudanees helemaal niet van. “In plaats van zeuren, kun je je tijd toch ook gewoon besteden aan leuke dingen? Zoals anderen helpen of genieten van een kopje koffie in de zon”. Ali woont al ruim 22 jaar in Nederland. Tijdens deze periode wordt zijn asielaanvraag twee keer afgewezen en belandt hij tweemaal in vreemdelingendetentie. Met moed, vertrouwen en vooral een aanstekelijke dosis positiviteit bouwt hij zonder de juiste papieren een bestaan op. En met succes: in 2024 krijgt hij eindelijk een verblijfsvergunning.
“Ik geloof in dat komt, wat komt,” vertelt Ali in bijna vloeiend Nederlands. “En dat je zelf bepaalt hoe je je leven leidt. Ik heb ervoor gekozen om mijn beste leven te leiden en me, ondanks mijn status, niet tegen te laten houden.”
Een “gewoon” leven leiden
Maar hoe leef je eigenlijk een “gewoon” leven leiden als je niet mag werken, geen woning kan krijgen en op papier niet bestaat? De positieve Ali grijpt alle kansen in Nederland met beide handen aan. Hij besluit om zijn passie voor koken en het helpen van anderen te combineren. Jarenlang kookt hij als vrijwilliger bij het Wereldhuis, bereidt hij in een buurthuis in Amsterdam-Zuid driegangenmenu’s voor ouderen en werkt hij in de keuken van een hotel in het centrum van Amsterdam. Ali: “Tijdens mijn procedures kon ik tijdelijk wat geld verdienen door te werken in de keuken (met een zogenoemde W-vergunning mag je circa zes maanden werken). In de andere jaren heb ik me altijd ingezet als vrijwilliger, omdat ik wil blijven leren en me in wil zetten voor anderen.”
Geteisterd door burgeroorlogen
Ook voor zijn thuisland Sudan blijft hij zich vanaf de andere kant van de wereld hard maken. Hij ontvluchtte het land als 24-jarige in 2002. Vanaf de jaren ‘90 is het er onrustig en wordt het land geteisterd door burgeroorlogen. Sinds 2023 woedt er weer een nieuwe burgeroorlog tussen het regeringsleger en paramilitairen. “Mijn hele familie is ontheemd en woont nu als vluchteling in een andere stad. Het is er echt niet veilig. Er is weinig aandacht voor in Nederland. Alle aandacht gaat naar andere oorlogen, maar over Sudan hoor je nauwelijks iets.” Teruggaan is geen optie voor Ali, dus zet hij zich vanuit Nederland in voor diverse Sudanese organisaties die zich uitspreken tegen de Sudanese regering. Het geeft hem het gevoel dat hij iets doet om het land er weer bovenop te krijgen.
Drie keer is scheepsrecht
In totaal vraagt Ali drie keer asiel aan in Nederland: in 2002, 2011 en succesvol in 2023. De eerste en tweede keer gelooft de IND niet dat Ali uit Sudan komt. Ondanks een geboortecertificaat en andere documenten, vanuit de Sudanese ambassade verkregen, is er onvoldoende bewijs. Zonder papieren leeft hij zijn leven, maar met alle risico’s van dien. Omdat hij geen verblijfsvergunning heeft, belandt Ali tot twee keer toe in vreemdelingendetentie. Een tijd die hijzelf beschrijft als “een best goede tijd, omdat ik me er realiseerde dat het leven te kort is om ongelukkig te zijn”. Om hem heen zag hij namelijk anderen mensen zonder de juiste papieren, die verslaafd raakten aan drank en drugs en op straat belandden. Ali: “Het is makkelijk om het verkeerde pad op te gaan als je zonder papieren moet zien te overleven.”
In 2023 doet Ali een derde poging. Deze keer met behulp van het ASKV, waarmee hij in 2014 in contact komt. Het ASKV koppelt hem aan een advocaat en verzamelt bewijsmateriaal voor de nieuwe aanvraag. Het ASKV ziet wel degelijk perspectief op een verblijfsvergunning voor Ali. Zo toont hij met meer bewijs aan dat hij al jaren deelneemt aan politieke activiteiten in Nederland gericht tegen het Sudanese regering, zoals demonstraties en bijeenkomsten. Ook plaatst hij al enkele jaren anti-regime berichten op sociale media. Ali: “Er was een paar jaar nodig om alle documenten te verzamelen, maar uiteindelijk hadden we voldoende om een nieuwe aanvraag in te dienen. Hoe ik me voelde toen ik hoorde dat het was gelukt? Dat is moeilijk te beschrijven. Het voelt een beetje als een koude douche op een warme zomerdag.”
In de 22 jaar dat Ali in Nederland woont bouwt hij langzaamaan een bestaan op. Hij creëert zijn eigen netwerk en leert Nederlands spreken. “Ik wil Nederlands spreken omdat ik zo de Nederlandse maatschappij en cultuur beter leer kennen. Mensen spreken vaak Engels tegen me, terwijl ik gewoon Nederlands wil spreken.” Zijn netwerk zorgt er ook voor dat Ali altijd een dak boven zijn hoofd heeft en in al die jaren nooit op straat belandt. Met een verblijfsvergunning op zak werkt hij nu fulltime in de keuken van een hotel in het centrum van Amsterdam.
Een woonboot en een kiosk
Naast hard werken en kebab maken, één van zijn favoriete gerechten, geniet Ali het allermeest van een koffie. Als echte koffiefanaat weet hij waar in Amsterdam je moet zijn voor de allerlekkerste koffie en het zonnigste terras. “Ik heb meerdere favoriete plekken in de stad, vooral in Amsterdam-West. Maar ik hou ook van andere dingen, zoals concertjes en muziek.”
Wonen in een woonboot, dat lijkt hem wel wat voor de toekomst. Hij is gek op groen en water. Ook zou hij graag een kleine horecaonderneming beginnen: een kiosk. Nu hij een verblijfsvergunning heeft kan Ali ook eindelijk wat meer van de wereld zien: “Ik kom net terug uit Bosnië. Een volgende keer zou ik wel graag Oezbekistan willen bezoeken. Maar ook Nederland heeft veel mooie plekjes hoor!”
In 2023 begeleidde het ASKV vijftien mensen uit Sudan. Lees meer over de situatie in Sudan.